Kompleksowy przewodnik dietetyczny dla osób z cukrzycą

Postaraliśmy się w bardzo prosty i zrozumiały sposób przedstawić aktualne zalecenia dotyczące diety dla osób z cukrzycą. Naszym celem jest ułatwienie ich stosowania w codziennym życiu, aby wspierać zdrowie i zapobiegać powikłaniom związanym z cukrzycą. Dieta jest kluczowym elementem w leczeniu cukrzycy. Jej celem jest utrzymanie prawidłowego poziomu cukru, tłuszczów we krwi, optymalnego ciśnienia oraz zdrowej masy ciała. Oto najważniejsze zalecenia dietetyczne przygotowane przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne:

Dlaczego dieta jest ważna?
Dieta to kluczowy element leczenia cukrzycy. Pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi, kontrolować masę ciała, ciśnienie tętnicze oraz poziom cholesterolu. Dzięki temu wspiera zdrowie całego organizmu i poprawia jakość życia. Poniżej znajdziesz proste wskazówki oparte na zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, które pomogą Ci lepiej zadbać o swoje zdrowie.

1. Węglowodany
Powinny stanowić około 45% energii z codziennej diety. Można zwiększyć ich udział nawet do 60%, jeśli wybierasz produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG < 55) i bogate w błonnik, np. pełnoziarniste pieczywo, kasze, ryż brązowy.
Unikaj cukrów prostych (słodycze, napoje gazowane, soki owocowe). Zrezygnuj z cukru dodawanego do potraw i napojów.
Osoby z małą aktywnością fizyczną mogą czasowo zmniejszyć ilość węglowodanów do 25-45% diety.

2. Tłuszcze
Wybieraj tłuszcze roślinne, np. oliwę z oliwek, olej rzepakowy. Unikaj tłuszczów trans (ciasta, fast-foody) oraz oleju palmowego i kokosowego.
Zmniejsz spożycie tłuszczów nasyconych (mięso, masło). Możesz zastąpić je tłuszczami roślinnymi lub węglowodanami o niskim IG.
Osoby z wysokim cholesterolem mogą korzystać z produktów wzbogaconych w sterole i stanole roślinne (np. margaryny, jogurty).

3. Białko
Białko powinno stanowić 15-20% energii (1-1,5 g na kg masy ciała). W przypadku nadwagi można zwiększyć je do 20-30%, co pomoże w odchudzaniu.
Nie musisz rezygnować z białka zwierzęcego, ale warto część zamienić na białko roślinne (np. strączki).

4. Witaminy i minerały

Suplementy nie są konieczne, jeśli dieta jest zróżnicowana. Wyjątki to:
Witamina D – suplementacja zgodna z ogólnymi zaleceniami.
Kwas foliowy – dla kobiet w ciąży i karmiących.
Witamina B12 – dla osób stosujących metforminę, jeśli mają niedobory.

5. Sól
Ogranicz sól do 5 g dziennie (około jednej płaskiej łyżeczki). Jeśli masz nadciśnienie, warto stosować jeszcze mniej soli, zgodnie z zasadami diety DASH.

Dbając o te zasady, możesz lepiej kontrolować swoją cukrzycę i poprawić jakość życia. Pamiętaj, że zdrowa dieta, aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i unikanie stresu to fundamenty zdrowego stylu życia.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne podkreśla, że prawidłowa dieta to kluczowy element terapii cukrzycy. Ważne jest, aby dieta była dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniając jego wiek, płeć, poziom aktywności fizycznej, preferencje żywieniowe, sytuację materialną oraz kulturę.

Zasady prawidłowego żywienia w cukrzycy

Zasady prawidłowego żywienia w cukrzycy opierają się na tych samych podstawach, co zdrowa dieta dla osób bez cukrzycy, jednak z uwzględnieniem szczególnych potrzeb osób chorych. Kluczowe jest monitorowanie ilości węglowodanów spożywanych w ciągu dnia i w poszczególnych posiłkach. Należy ograniczać produkty zawierające cukry proste, w tym cukry dodane, takie jak słodzone napoje, cukier do herbaty czy słodycze. Regularność i odpowiednia częstotliwość posiłków mają duże znaczenie dla utrzymania stabilnego poziomu glukozy we krwi.

Dieta w cukrzycy typu 1

U osób z cukrzycą typu 1, które nie zmagają się z nadwagą ani otyłością, kluczowe jest przestrzeganie zasad zbilansowanej diety oraz ograniczenie spożycia cukrów prostych. Insulinoterapia powinna być indywidualnie dostosowana do nawyków żywieniowych i stylu życia pacjenta, z zachowaniem zasad zdrowego odżywiania. W planowaniu diety można korzystać z systemu wymienników węglowodanowych oraz narzędzi takich jak indeks glikemiczny (IG) i ładunek glikemiczny (ŁG), które ułatwiają kontrolę poziomu glukozy we krwi.

Dieta w cukrzycy typu 2

W cukrzycy typu 2 oprócz kontrolowania poziomu cukru we krwi niezwykle istotne jest osiągnięcie i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Dieta powinna być niskokaloryczna i dopasowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, takich jak wiek, masa ciała i poziom aktywności fizycznej. Proces redukcji masy ciała powinien przebiegać powoli i systematycznie, najlepiej w tempie od 0,5 do 1 kg tygodniowo. Taki efekt można osiągnąć, stosując odpowiednio skomponowaną dietę, która ogranicza ilość węglowodanów lub tłuszczów. Właściwie zbilansowana dieta nie tylko wspiera proces odchudzania, ale także pomaga utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi, korzystny profil cholesterolu (LDL, HDL) oraz optymalne ciśnienie tętnicze.

Terapia behawioralna
Terapia behawioralna w cukrzycy, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, powinna uwzględniać kilka kluczowych elementów. Ważnym aspektem są zalecenia dietetyczne, które muszą być indywidualnie dopasowane do potrzeb pacjenta, aby skutecznie wspierać kontrolę glikemii. Regularna aktywność fizyczna odgrywa istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi i sprzyja zachowaniu właściwej masy ciała. Niezbędne jest także unikanie palenia papierosów, co ma ogromne znaczenie w zapobieganiu powikłaniom związanym z cukrzycą. Istotnym wsparciem w terapii jest również pomoc psychologiczna, która pomaga pacjentom lepiej radzić sobie z wyzwaniami wynikającymi z życia z chorobą.

Dieta jest jednym z najważniejszych narzędzi w leczeniu cukrzycy i zapobieganiu jej powikłaniom. Warto, by była dostosowana do potrzeb pacjenta i wspierała nie tylko kontrolę poziomu cukru, ale także zdrowie całego organizmu. Regularność posiłków, eliminacja cukrów prostych, kontrola kaloryczności oraz włączenie aktywności fizycznej to kluczowe elementy sukcesu w terapii.

Piśmiennictwo

https://www.mp.pl/pacjent/dieta/aktualnosci/319111,zalecenia-kliniczne-dotyczace-postepowania-u-osob-z-cukrzyca-2023-  „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023″